6 Temmuz 2017 Perşembe

EV SAHİBİ İLE KONUK OLMANIN DAYANILMAZ AYNILIĞI: MELİH CEVDET ANDAY “YARIN BAŞKA KORUDA”

                                “Bir evin resmi içerden de yapılabilir.
Bu bir seçme işidir. Kimi dışardan sever,
kimi içerden.” M.C. Anday/Yarın Başka Koruda

Kurmaca metinlerde olay örgüsü; zaman, uzam ve kişiler ekseninde oluşur. Yazar, seçtiği kişileri bir uzam ve zaman diliminde betimler. Uzamı hiyerarşi, karşıtlık, benzerlik gibi nedenlerle ayrı düzlemlerde toplar. Söz gelimi Haldun Taner’in Kızıl Saçlı Amazon öyküsünde, seyisin kızı olduğu için, yaşadığı köşkün olanaklarından tümüyle yararlanamayıp köşkün asıl sahiplerinin şehir dışında olduğu zamanlarda köşkün atlarına binip mahalleliye caka satabilen bir genç kız anlatılır. Mekanların kullanımının sınıfsal ayrıma dayandırılması kurgusal metinlerde yaygın görülen bir durum.

 Melih Cevdet Anday, Yarın Başka Koruda[1] adlı tiyatro oyunuyla mekansal dengenin ayrılıklar ya da benzerlikler ilkesine dayandırılması geleneğine itiraz eder gibidir. Anday bu oyununda uzamı kullanma bakımından ev sahibi ile konuğu birbirine denkler. Ev sahipleri de konuklar da etrafta olanları değerlendirme ve belirleme açısından benzer durumdadır. Biri diğerinden daha yetkin değildir.

EVİN HALLERİ


HOOGSTRATEN, Samuel van
View of a Corridor
c. 1670
Oil on canvas, 103 x 70 cm
Musée du Louvre, Paris
Ağaç kovukları, mağaralar kuş yuvaları, apartmanlar, çiftlikler vs. dahil olmak üzere bu dünya, tüm canlılar ailesinin birlikte yaşadığı koca bir evdir. Bu nedenle dünyanın ev sahibi hem üveyikler hem ayılar hem ağaçlar hem helikopter böcekleri hem de insanlardır. Komşuluk hakları gibi başka evlerle, canlılarla ilişkilerimizi sorgulamak başka bir yazıya kalsın; biz bu yazıda yalnız insancıkların evlerinden söz edelim.

Denemelerini hayranlıkla okuduğum Nermi Uygur ev için “Çocuklukta baba ocağı, gençlikte dışarıdan uzak; evlenince: yuva, -ya da hapishane. Sevmeyince cehennem. Sevince: kale, bahçe, tapınak, kitaplık. Hastayken bambaşka türden bir yer…” der. Bu betimlemeler, evden çok insanı öne çıkarır. Oysa Behçet Necatigil’in Evin Halleri şiiri, insanı içeren ama salt kendi benliğiyle de evin ne olduğunu anlamamızı sağlayan bir şiirdir. Evin Halleri evin her görünümünü özetler. Siz dizelerin aralarını doldurun yeter ki! Ben bu yazıda öyle yapacağım.

KİRALIK KONAK: EDEBİYATIMIZIN ÖZGÜR KADIN DÜŞMANLIĞI

Bizim edebiyatımızda kadının görünme biçimi başlı başına bir sorundur. Halk şiirinde ve divan şiirinde ideal kadın edilgin ve suskundur. Ta...